donderdag 19 april

naar Bodnath

Wie een foto ziet van een tempel in Nepal, krijgt in negen van de tien gevallen het imposante witte heiligdom van Bodnath voorgeschoteld. Een grote, ronde tempel, waar het dorp als het ware omheen is gebouwd en de beroemde geschilderde ogen van Boeddha waken over de vier windrichtingen. Wij gaan er met de gids en de groep lopend naar toe: het is nog steeds Kathmandu, maar wel aan de andere kant van de stad.

Het blijkt een interessante wandeling. We zien hoe de mensen hier wonen en leven, onder andere bij de school waar we langskomen. Daar gaan de kinderen juist in de rij staan op het plein, om daarna gedisciplineerd naar binnen te gaan. Goh, dat is toch alweer een tijd geleden -om precies te zijn: 22 jaar- dat ik dat op school heb afgeschaft. Het was een van de eerste veranderingen in het beleid na mijn 'aantreden' als hoofd der school, zoals dat toen nog heette.

Koedrijver, gefotografeerd op weg naar Bodnath

Een eindje verder horen we wat geslof achter ons. Het blijkt een koedrijver te zijn, die zijn beesten in een zeer rustig tempo naar een andere plek brengt. Hij heeft een stok: meer heeft hij niet nodig om zijn dieren in het gareel te houden. En: hij heeft een heel mooie 'kop': geweldig om te fotograferen. Met een lachje voor zoveel buitenlandse belangstelling blijft hij even staan.

Niet lang daarna zijn we bij de tempel.

Het gebouw ligt -eigenlijk net als veel van onze kerken- hoger dan de omgeving -op de 80m hoge heuvel Yungun- en je gaat dan ook vanaf straatniveau eerst via een aantal trappen omhoog. Vanuit de verte hebben we dan ook de veelkeurige strengen met gebedsvlaggetjes al gezien. Die entree ziet er al heel indrukwekkend uit. Overal zie je monniken rondlopen en gaan bezoekers langs de draaiende rollen die niet alleen een mooi geluid maken, maar vooral dienen om een gebed te zeggen. Wel makkelijk zo'n systeem.

Als we binnen de muren zijn die het complex omringen, komen we in een relatieve rust. Het verkeersgeroezemoes van buiten de muur is hier vervangen door de monotone klanken van boeddhistische monniken die mediteren.

De punt die daar bovenop staat wordt bekroond door een aantal goudkelurige ringen en vanaf daar hangen de vlaggen guirlandes omlaag. Ook dit zijn weer gebedjes en het idee erachter is dat als de wind blaast die gebeden op de luchtstroom worden meegevoerd.

De stoepaheuvel is bezaaid met kleinere chaita's: mini-stoepa's in verschillende maten.

Zoals bij alle boeddhistische heiligdommen gaat ook hier iedereen, op een enkele onwetende toerist na, linksom. De andere kant op brengt ongeluk.

Reizen en
ontdekken

op verkenning rond  Kathmandu

Naast de stoepa van Swayambodnath zijn er nog twee belangrijke heiligdommen, niet al te ver van Kathmandu: de Pashupatinath -waar de essentie van het hindoeïsme terug te vinden is- en de Bodnath, waar het dorp rond de grote tempel is gebouwd.

Vandaag, alweer de vierde dag van onze reis, gaan we bij Pashupatinath op bezoek. Dit tempelcomplex ligt aan de heilige Bagmati rivier en de oevers daarvan worden gebruikt voor lijkverbranding. Voor Nepalezen is dit de meest logische manier van 'begraven', maar voor ons westerlingen is het nog wat vreemd.

woensdag 18 april

naar Pashupatinath

Ieder zal daar zijn eigen idee over hebben, maar wij hebben er geen moeite mee. De ene oever -zeg maar aan de overkant- is toegankelijk voor toeristen. De andere kant is de plaats waar de Nepalezen samenkomen om van hun dierbaren afscheid te nemen. Daar mogen toeristen niet komen.
De plechtigheid gaat gepaard met veel ritueel. De familie komt eerst met de overledene samen in een niet-zichtbare ruimte. Vervolgens wordt het lichaam naar buiten gebracht en toegedekt.

De as wordt in de heilige rivier 'geveegd', waarop de stroming de resten meevoert. Tussen die resten bevinden zich vaak nog sieraden,zoals ringen, zodat iets verder stroomafwaarts naakte jongetjes in het wat naar deze kostbaarheden' zoeken.

Het cremeren is voor de hindoe het hoogst bereikbare aards afscheid: het betekent bijna zeker verlossing van de samsara (...).  De drie vierkante platforms zijn bestemd voor burgers, maar stroomopwaarts zijn de plekken gereserveerd voor leden van de koninklijke familie en van hoogwaardig-heidsbekleders.

De ceremonie wordt uitgevoerd door mannelijke nakomelingen van de overledene, in het wit gekleed. Dit is hun rouwkleur.

De aanwezigheid van de toeristen maakt de plechtigheid wat dubieus: zij leggen de verbranding vast op foto en video, waardoor het haast een attractie lijkt.

De oevers zijn overigens ook de bestemming voor honderden pelgrims, die vooral rond zonsopgang en zonsondergang deze plek uitkiezen om er te mediteren.

Je ziet hier ook veel sadhu's: rondtrekkende hindoes die het kastenstelsel hebben afgezworen en bedelen om in hun bestaan te kunnen voorzien. Ze weten dat ze een geliefd foto-onderwerp zijn en willen daar dus graag voor worden betaald. Als ze niets krijgen, laten ze dan ook duidelijk hun afkeuring horen en wijzen nadrukkelijk op hun 'mansbakje'. Wij houden het netjes -voor wat hoort wat- en doen er wat rupees in.

Veel sadhu's dragen mooie oranje gewaden,maar er zijn er ook die naakt verschijnen, nadat ze zich met asresten van de crematieplaats hebben ingesmeerd. Sommigen van hen zijn toegewijde gelovigen, maar er zijn er ook bij die zich als charlatan gedragen en onaangepast gedrag vertonen, vooral naar toeristen toe.

Je vindt hier ook het huis van -wijlen- moeder Theresa, waar minder bedeelden en gehandicapten worden opgevangen. Het is een indrukwekkend complex, vooral omdat het zo'n schrille tegenstelling vertoont met wat wij in Nederland gewend zijn. Een groepje vrouwen zit rond een stapel bonen, het lijken sperziebonen, die gezamenlijk worden gedopt. Kennelijk bedoeld voor het avondeten.

We mogen ook een kijkje nemen in de bejaardenzaal: dan weet je echt niet wat je ziet. Stapelbedden, met sjofele lakens en een enkele deken. Daarop wat bejaarden, mager, getekend door hun bestaan. Buiten heeft een man -een dertiger, veertig misschien: dat is moeilijk te schatten, een klein, knalgeel radiootje. Hij houdt het tegen zijn oor, maar het geluid staat hard genoeg om iedereen te laten meegenieten van zijn muziekkeuze.